Ano ba ang Technical Analysis at Fundamental Analysis?

Natatawa ako sa tuwing may isang stock market guru na nag sasabi "nakakalungkot dito sa Pilipinas dahil less than 1% lang ng populsyon ang nag iinvest sa stock market natin...". Sa isip-isip ko naman "ehh kaya naman less than 1% ehh kayo mismong taga Philippine Stock Exchange at mga Brokers ay hindi marunong mag Tagalog kaya karamihan sa mga pinoy na nonoose bleed!" Kaya layunin ng blog na ito na ipakilala ang Stock Market at ang mga konsepto nito sa wikang Filipino kasi nga karamihan ng mga experto sa Stock Market ay sadyang hindi marunong magtaglog kahit Pilipino naman sila. Feeling Amerikano noh pero Pilipino pa rin ang accent pag nag salita... Haha! Mabalik naman tayo sa serious mode, sa nakaraang aritikulo ay naipikita ko sa inyo kung gaano ka simple bumili at magbenta ng stocks at natutunan natin na hindi mo kailangan magkaroon ng accountancy or business management degree para makapag trade sa stocks. Kahit sino pwede talaga mag trade maging ang mga estudyante. Ngunit hindi natatapos sa pag bili at pag benta ng stocks ang iyong pag asenso pinansyal sa stock market, dapat matuto ka rin kung kelan ang tamang oras para bumili ng stocks at magbenta. Ang stock market ay parang isang napaka laking taniman kung saan tinatanim mo ay sarili mong pera at lupain na pinag tataniman mo ay iba't ibang kompanya na naka lista sa Stock Market. Tulad ng isang bukid, hindi lahat ng oras ay nag tatanim ka at nag aani ka. Wala naman siguro mag sasaka na nag tatanim sa tag ulan no? Ang pag pangangalakal ng stocks ay katulad din ng totoong negosyo. Hindi naman sa lahat ng oras at lugar ay pwede ka mag tayo ng isang negosyo katulad ng isang restaurant o sari-sari store? Kung may kakilala kayong mga estudyante na kumukuha ng BSBA o kahit anong kurso patungkol sa negosyo minsan ay maririnig mo ang salitang "Feasibility Study" sa tuwing sila ay busy sa kanilang mga homework. Ang Feasibility Study ay pag aaral ng posibilidad na pwede maging successful ang iyong negosyo kapag ito ay na itayo sa isang lugar at sa tamang panahon. Hindi nga naman feasible magtayo ng isang bar sa harap mismo ng simbahan at malapit pa sa iskwelahan, hindi rin naman feasible kung magtatayo ka ng sari-sari store sa isang malawak na disyerto at ikaw lang ang nakatira, dapat mag tatayo ka ng negosyo sa isang lugar na madali puntahan ng iyong customers at sila ay may mahigpit na pangangailangan ng iyong producto. Ganun din sa stock market, hindi sa lahat ng oras ay pwede bumili at mag benta ng stocks. Kung ikaw ay happy go lucky sa stock market, malamang ay makakabilang ka sa 80% ng mga taong parating nag sasayang ng pera sa market at nalulugi. Dapat may disiplina at basehan ang pag bili at pag benta ng stocks.

Sa mundo ng stock market at iba pang financial markets katulad ng currency exchange may dalawang popular na disiplina: Ang Technical Analysis at Fundamental Analysis. Nose bleed ka no? Pero promise madali lang maintindihan ang konsepto nito. 

Ang Technical Analysis ay pag gamit ng stock market charts katulad ng Bar Charts,Japanese Candlesticks at Volume katulad ng larawan na nasa ibaba para malaman kung ano ang posibleng susunod na galaw ng isang stock.

  









Exhibit 1: Halimbawa ng Japanese Candlestick. Kaya Candlestick dahil kamukha ito ng isang kandila na may katawan at "wick" o yung tali kung saan sinisindihan.  Kapag mas mataas ang presyo ng stock kaysa sa opening price nya sa isang araw ito ay kulay green, kung ang stock price naman ay mas mababa kaysa sa opening price ito ay red. Ang ibang detalye patungkol sa chart na ito ay mailalahad sa sasusunod na artikulo.
 










Exhibit 2: Halimbawa ng Bar Chart. Halos katulad ng Japanese Candlestick pero ito'y walang color coding. Ang linya sa kanan ay nagpapakita kung saan nag sara ang presyo ng stock ang linya naman sa kaliwa ng bar ay ang opening price. Tulad sa Japanese Candlestick ang pinaka mataass na point ang pianaka mataas na price ng araw na iyon ang pinaka ilalim naman ang pinaka mababang presyo sa naturang araw.

                           









 Exhibit 3: Halimbawa ng Volume na ginamit sa stock ng Lucio Tan Group noong Abril 2013. Kapag ang volume ay lalong tumataas ang habang umaakyat ang presyo, may mas malaking posibilidad na mas lalong tumaas ang presyo ng naturang stock. Kapag bumubulosk naman ang stock price at supportado ito ng pagtaas ng volume, ito a nagbibigay din ng senyales na maaring mas lalong bumaba ang presyo.


Isang halimbawa ng pag gamit ng stock market chart at volume para makaiwas sa pagkalugi ay ang Exhibit 4 sa baba. Dito makikita na ang stock price ng Bloomberry ay unti-unti bumabagsak mula buwan ng Abril 2012, pansin dito ang mga pulang candlesticks na nangangahulagan na maaring bumulosok ang presyo nito.

Exhibit 4: Halimbawa kung paano makaka iwas sa maling timing ng pagbili ng stocks  gamit ang weekly Japanese Candlesticks sa BLOOM o Bloomberry na syang nag mamayari ng Solair Hotel and Casino.

 

Sa halimbawa naman na ito ay makikita ang green Japanese Candles ng Puregold (PGOLD) stock noong Enero, 2013 na nag bibigay posibilidad  na tataas ng presyo ng stock na syang magandang panahon para bumili ng naturang stock.

 





Exhibit 5: Halimbawa ng tamang timing sa pag bili ng stock sa pamamagitan ng Japanese Candlesticks sa stock ng Puregold (PGOLD) 

Ang Fundamental Analysis naman ay ang paggamit ng financial statement, marketing strategy at iba pang positibong pag babago na ipapatupad ng isang kompanya bilang basehan ng pagbili at pagbenta ng stocks. Naniniwala ang mga Fundamental Analyst na pag maganda ang kinikita ng isang kompanya at maganda ang takbo ng kabuuong ekonomiya, may mataas na posibilidad na tumaas ang presyo ng stocks. Isang halimbawa ng Financial Statement na ginagamit ng mga Fundamental Analyst ay makikita sa Exhibit 6 na nag papakita ng isang financial information ng Petron Corp. (PCOR). Ang financial statement ay maaring makita sa website ng Philippine Stock Exchange (www.pse.com.ph) o sa website ng iyong broker. Karaniwan ang tinitignan sa Financial Statement ay ang patuloy na pag taas ng kita ng kompanya. Ito ay malalaman sa pag susuri ng Net Income kung saan ito ang natitira mula sa Revenue nito (kabuuang kita mula sa pag bebenta ng produkto) ng isang kompanya pagkatapos mabayaran ang lahat ng obligasyon nito (hal. sweldo sa mga employado, bayad sa renta tubig, kuryente, atibp). Sabi ng isang experto sa stocks, ang isang kompanya na magandang bilhin ay dapat mayroong atleast 20% na pag taas ng Net Income kada taon. Isa pa dapat tignan  sa isang Financial Statement ayon sa mga experto,  ay ang Earnings Per Share na syang halaga ng kita kung ang ito ay ikakalat sa lahat ng outstanding stocks ng kompanya. Para maintindihan ang Earnings Per Share ganito ang formula nito: Net Income divided by Total Number of Shares ng Kompanya. Halimbawa kumita ang Petron ng 2.2 billion pesos noong 2012 tapos ang number of shares na mayroon ito ay 9 billion, ang earnings per share ay 0.24. Katulad ng Net Income, ay Earnings Per Share ay dapat patuloy ang pag taas nito at least 20% kada taon para masabing maganda bilhin ang isang stock. Bukod sa pag gamit ng Financial Statement, sinusuri rin ng mga Fundamental Analyst ang websites ng mga naturang kompanya para malaman kung may bago itong produkto na makakatulong sa pag lago ng revenue nito at sinusuri rin nila kung may mga inisyatibo pinapatupad ang mga nakakataas na opisyal ng kompanya para mapababa ang mga gastusin nito para mas malaki ang Net Income na maaring matagpuan sa company disclosures sa PSE website.

 

Exhibit 6: Halimbawa ng isang Financial Statement ng Petron kung saan pinapakita ang Net Income at iba pang pianansyal na impormasyon.

Exhibit 7: Halimbawa ng Company Disclosure na makikita sa PSE website. Ang mga kompanya naka lista sa Stock Exchange ay kailangan mag sumite ng kanilang pinansyal na impormasyon pati ang mga pinag usapan sa annual stock holder meeting.  

Kung ako naman tatanungin kung ano dito ang mas epektibo, para sa akin mas mainam gamitin ang Technical Analysis para sa tamang timing ng pag bili at pag benta ng stocks dahil madalas na nangyayari na tumataas at bumaba ang stock price araw-araw na walang kadahilanan at kahit maganda ang financial performance ng isang kompanya ay bumabagsak pa rin ang stock price nito. Heto pa ang problema sa Fundamental Analysis, hindi araw-araw ang release ng financial statements at mahuhuli ka sa galaw ng presyo ng stocks dahil ito ay inilalabas tuwing sa kasunod ng buwan matapos ang isang quarter (Abril, Hulyo,Oktubre at Enero ng sumunod na taon para sa huling quarter). Isang halimbawa nito ay ang Exhibit 8 kung saan ang stock price ng East-West Bank ay bumabagsak sa kalagitnaan ng taong 2013 kahit ito ay mas mataas na net income sa naturang taon na iyon. Dahil dito ay nakakalito pag sabayin ang parehong disiplina.

Exhibit 8: Halimbawa na ang Fundamental perforamance ng isang kompanya ay hindi nag tratranslate sa stock price.

Ngayon ay hindi ka na nose bleed? Ganyan lang ka simple intindihan ang ilan sa mga termino sa Stock Market. Tandaan na ang Technical Analysis ay paggamit ng charts at Fundamental Analysis naman ay pag gamit ng financial statement at iba pang impormasyon na may kilalaman sa pag kita ng isang kompanya. Sa susunod na artikulo ay ituturo ko naman ang mga basics sa Technical Analysis  na mag sisimula sa Japanese Candlesticks.

Disclaimer: Ang mga halimbawang charts at financial statement  ay hango sa website ng COLFinancial. Ito ay ginamit para sa layunin maituro at maintindihan ang mga konsepto ng Stock Market.

Paano Bumili at Magbenta ng Stocks?

Sa mga nakaraang artikulo ay itinuro ko ang dalawang paraan ng pagkita sa Stock Market. Ang unang paraan ay ang pagtanggap ng dividends sa companies na binilhan mo ng stocks bilang pabuya sa pag titiwala at pag iinvest sa kanila at pangalawa naman ay ang pagbenta ng iyong stocks sa mas mataas na halaga. Upang magawa ito kailangan mag bukas ka ng account sa isang broker katulad ng mga online brokers na aking na banggit sa ikalawa kong artikulo na inilabas ko sa blog na ito at dapat ito'y mapundahan para may pang bili ka ng stocks. Sa artikulong ito ay aking ilalahad ang mga simpleng steps paano bumili at mag benta ng stocks.

Paano Bumili?
Pagbili ng stocks ang isa sa pinaka mahalagang simula para kumita sa stock market. Heto ang mga step by step na paraan sa pag bili:

Step 1: Alamin ang Ticker Symbol ng Kompanya na Bibilhin mo

Mahalaga malaman kung ano ang Ticker Symbol. Ang Ticker Symbol ay parang acronym ng isang kompanya naka lista sa Philippine Stock Exchange at madalas ay binubuo ito ng tatlo hanggang apat na letra. Halimbawa: JFC=Jollibee, MBT=Metrobank and Trust,BDO=Banco de Oro, BPI= Bank of Philippine Islands, atibp. Para malaman ang mga ticker symbols at mga kompanya nakasali sa Philippine Stock Exchange ay maari pumunta sa website ng PSE: www.pse.com.ph. Heto ang mga larawan paano makuha ang ticker symbol at mga kompanya nakasali sa Stock Market: 

Exhibit 1: PSE Website- Paano hanapin ang Ticker Symbol

Kung ikaw ay nakapag bukas na ng account sa COL Financial heto ang mga halimbawa:

Exhibit 2: Paano Hanapin ang Ticker Symbol sa COL Financial Website

Step 2: Bilhin ang nais na Stock
Ngayon nakapili ka na ng Stock na gusto mo bilhin, ituturo ko naman paano bumili ng stocks. PAALALA: Sa mga sumusunod na halimbawa ay gamit ko ang Trading Platform ng COL Financial para mabigyan ng idea ang mga mambabasa kung paano bumili ng stocks. Ang iba't ibang brokers ay may kahalintulad na layout sa kanilang website at kung ikaw ay nahihirapan hanapin ang Trade section nila ugaliin komonsulta sa kanilang Frequently Asked Questions (FAQ) o tumawag sa kanilang customer service hotline.



Part A: I-hover ang mouse sa Trade Tab at i-click ang Enter Order

Part B: I-type at I-enter ang napiling ticker symbol. sa halimbawa na ito ay ginamit ko ang ticker symbol ng BDO

Exhibit 3: Paano ang hanapin ang Trade Section sa COL Financial Website

Exhibit 3-a:Right side ng Trade Section ng COL Financial Website

Part C: Sa gawin kanan pag ka hit mo ng enter after mo ma-i type ang ticker symbol, lalabas ang section na ito na nag papakita ng Bid and Ask Tables, Last 5 Trades at iba pang financial information sa far right. Hindi lahat ng bagay dito ay kailangan mo i-analyze, ang kailangan mo i-focus dito ang Bid and Ask Table, Last Price at Board Lot. Ngayon talakayin naman natin isa-isa para mas lalo nating maintindihan:
Ang nasa gawing kaliwa na tinatawag na Bid table ay makikita ang mga tao naka "pila" para bumili ng stocks. Yung nakikita nyong numbers sa far left under size ay bilang ng mga tao yun na gusto bumili ng BDO stock sa particular na halaga at dami. Ang nasa kanan naman ay ang Ask Table kung saan pinapakita ang dami ng stockholders na gusto magbenta sa particular na dami ng stocks at halaga halos katulad ng bid table. Mapapansin din na habang tumataas ang bumaba bid table mas pababa naman ng pababa ang presyo na dinidemand ng mga buyers, ika nga gusto mabili ang stock sa mas murang halaga. Ang nasa ask naman ay mapapansin naman na mas lalong tumataas ang presyo habang bumababa sa lower portion ng table, ang mga sellers naman ay nag nanais na makabenta sa mas malaking halaga. Ang Last Price naman ay ang huling pinagkasunduang presyo sa bentahan ng stocks sa nakaraang minuto o segundo. Ang Board Lot naman ay ang pinaka "minimum" amount of shares na pwede mong bilhin, heto rin ang guide mo para malaman magkano ang minimum investment. Halimbawa, para makabili ng share ng BDO ang minimum amount na pwede mo bilhin ay 10 shares sa halagang 80 pesos per share nangangahulagan na ang pera pang minimum investment ay 800 pesos. At kung bibili ka naman ng maraming stocks ng BDO dapat ay bumili in increments of 10 shares. Halimbawa gusto mo bumili ng shares ng BDO at gusto mo bumili sa halagang 5,000 pesos. Sa 5,000 dapat ay makakabili ka ng 62 shares sa halagang 80 pesos per share. Pero dahil ang board lot ng BDO ay 10 shares makaka bili ka lang ng hanggang 60 shares kung 5k ang budget mo. Ganun din kung gusto mo mag dadag ng stocks, dapat pa sampu-sampu.Para mabilis mabili ang stock kailangan mo i-pares ang stock price ng nasa pinakataas ng ask table imbis na makapila ka sa buyers na nasa ibaba. Hindi sa lahat ng oras na ang last price ay kaparehas ng pinaka taas ng ask price na makikita sa exhibit 3-a, pwede ito maging mataas o mas mababa. Kung bibili ka ang gamit ang last price, may posibilidad na hindi mo agad mabili ang stock.

Ang Board Lot ng isang stock ay depende sa kasalukuyang presyo nito. Halimbawa ang kasalukuyang presyo ng RFM ay 5.40/share, ang pinaka minimum amount o shares na pwede mo mabili ay 100 shares sa halagang 540 pesos. Heto rin ang minimum amount of shares na pwede mo ibenta kung sakali umakyat ang presyo nito. Ngayon baka maitanong mo: Paano kung bumaba sa limang piso ang ang RFM ehh 100 shares lang ang bili ko? Kung titignan maigi ang Board Lot and Fluctuation table sa ibaba, kapag bumamaba ang presyo ng stock below 5 pesos sabihin natin 4.99 ang board lot ay magiging 1,000 shares minimum pwede pag bili at pag benta. Sa makatuwid mas mababa ang presyo ng isang stock mas malaki ang board lot nito, kapag mas malaki ang presyo mas kunti ang board lot. Malas ka kung bumili ka lang ng 100 or 200 shares ng RFM tapos bumagsak ang presyo nito mula 5 pesos to 4 pesos, mahihirapan ka ipagbenta ito hanggang sa umakyat ulit sa 5 pesos ang presyo nito. Nangyari ito sa isang kaibigan ko na bumili ng MPI sa halagang 5 piso, ngayon nangangamote ako tulungan sya ibenta ito dahil sa kasalukuyan ay around 4 pesos ang presyo nito. Swerte ka naman kung umakyat sa 50 pesos ang stock price ng RFM dahil pwede mo ibenta ang shares mo pa sampu-sampu. Dapat mahalaga rin matutunan sa stocks ang tamang timing sa pagbili at pagbenta ng stocks na syang ituturo ko sa susunod na artikulo para maiwasan ang matinding pagkalugi.

Exhibit 4:  Board Lot and Fluctuation Table


Pagkatapos mo makabili ng stocks heto ang kalalabasan: 

Pwede makita ang mga stocks na nabili sa pamamagitan ng pag click sa Portfolio under Trade Tab.






Exhibit 5: Halimbawa ng isang Stock Portfolio

Ang dali lang bumili ng stocks di ba? Parang bumibili ka lang talaga ng supplies mo sa isang grocery o mga sahog pang luto mo sa palengke. Tandaan ang 2 steps: Pili stocks then Bili!


Madali lang din magbenta ng Stocks dahil kahalintulad nito ang pag bili:

Step 1: I-enter muli ang Ticker Symbol na binili mong stocks.
Tignan lang ang exhibit 3
Step 2: I-enter ang number of shares at i-match ang price sa pinakataas ng bid table na mayroon ka na pwede mo ibenta para mabilis ito maibenta. Hindi kailangan ibenta lahat ng stocks mo, pwede mo ibenta partially. Halimbawa may 50 shares ka ng BDO, pwede ibenta mo lang ay pa sampu-sampu.  Pwede rin mag benta ng stock mula sa Stock Portfolio(tignan Exhibit 5) page at iclick ang Sell button sa pinaka kaliwa at pupunta sya sa page katulad ng nasa Exhibit 3.


 After mo ibenta ang stock, makikita mo madadagdagan ang pera mo sa actual balance mo pag kinlick ulit ang Portfolio at mawawala na ang display ng stocks na mayroon ka(tignan muli ang Exhibit 5). Ngayon kung gusto mo i-withdraw ang pera na kinita mo, pwede mo na utusan ang broker mo na i-deposit na ang pera mo sa iyong bank account o kunin ang cheke sa kanilang opisina pero kailangan mag hintay ka ng within 4 business days para makuha ang pera dahil sa T+3 clearing time (para sa karagdagang impormasyon patungkol sa T+3 clearing ay pwede konsultahin ang Frequently Asked Question page ng iyong broker for withdrawal).



Talaga  madali lang bumili at mag benta ng stocks, parang nag bubuy and sell ka lang sa e-bay o sa ayos dito ngunit ito'y mas mabilis sa stock market dahil may ready buyers ka na pag kabili mo ng stocks. Ngunit may limitation sa oras ng pag bili at pag benta, ito ay nagagawa sa oras na bukas ang stock market mula 9:30 ng  umaga hanggang 3:30 ng hapon na may lunch break ng 12:00 ng tanghali hanggang 1:30 ng hapon mula Lunes hanggang Biyernes at sarado ito tuwing may piyesta opisyal katulad ng Rizal day at Araw ng Pasko.


Disclaimer: Ang mga larawan na gamit dito ay mula sa www.pse.com.ph at www.colfinancial.com. Ako po'y hindi isang employado o may balak i-promote ang mga naturang websites, heto'y aking ginamit sa layunin makapag bahagi ng kaalaman.

Paano Magkaroon ng Kapital Pang Stock Market?

Mayroon akong kaibigan na super excited mag invest at magtrade sa Stock Market. Talagang hilig nya ito sa katunayan alam nya halos lahat patungkol dito mula sa paano bumili at magbenta, mag analyse ng kunti sa chart hanggang sa mga trading strategies. Kaso ang number 1 nyang problema ay paano mag simula dahil lagi sy
ang walang pera nakalaan para makapag bukas ng Brokerage Account. Dahil dito ay nakokontento na lang sya mag trade gamit ang demo ng PSE.Gusto mo ba maging katulad ng kaibigan ko na ito na isang frustrated na wanna be stock trader o businessman?

Sa larangan ng investment hindi mabuting idea ang pag utang sa ibang tao para magkaroon ng kapital lalo na't bagohan ka sa isang negosyo. Isa rin ang option ang pag utang sa Bangko kung hindi ka maka utang mula sa iyong pamilya at mga kaibigan pero mostly likely mag dedecline ka o di kaya mahihirapan ka bayaran ito at pwede pa ito humantong sa isang pinansyal na sakuna kung hindi mo mamanage ang iyong negosyo katulad ng pag tratrade sa stocks kung saan bihira ang immediate return. Mabuti ang pag utang kung well stable na ang business mo at gagamitin mo ito pang expansion at may cash flow ka na may pang bayad sa utang.

Naniniwala ako na halos lahat ng tao ay may kakayahan makapag invest sa stocks o sa kahit anu mang negosyo sa pamamagitan ng pag organize ng sweldo. Bago ko muna ituro ang technique paano i-organize ang pera nais ko sana buksan ang isipin nyo na hindi purke graduate ka ng isang kurso mula sa isang prestiyosong pamantasan o may napakaganda kang trabaho hindi ibig sabihin nun ay experto ka na sa pag manage ng pera mo.Heto ang dahilan kung bakit maraming college graduate sa mundo pero hindi naman milyonaryo at baon pa sa utang. Marami nag aakala na pag mas malaki ang sweldo ehh mas malaki naiipon, at dyan kayo nag kakamali. Mayroon akong isa pang kaibigan na isang manager sa isang kompanya na kumikita ng halos 40k sa isang buwan, guess what sya pa ang may ganang umutang sa akin na may sweldo na wala pa sa kalahati ng kinikita nya. Bakit nagkakaganito ang kaibigan kong ito?

Una, hindi nya makontrol ang sarili pag may bagong labas na gadget. Pag may bagong labas na Iphone or Android phone bili agad! Humahantong pa ito sa pag gamit ng credit card na pati minimum ay hindi pa mabayaran kaya lalong nababaon sa interest at late fees.

Pangalawa, hindi organized ang sweldo kaya pagdating ng emergency ubos agad ang savings.

Kung ganito ang kalagayan mo aba'y kailangan mo tanggapin sa sarili mo na ikaw ay isang Financially Illiterate.

Ang unang hakbang para umunlad ay pag lunok sa iyong ego. 

Ngayon para tayo'y makapag start mag invest sa stocks ang tanging kailangan ay maging organized sa sariling sweldo at maging disiplinado sa pag hawak ng pera. Kung wala ang isa nito ay tyak na tyak walang mangyayari sayo at hanggang pangarap na lang ang panaginip mong yumaman! Tandaan: hindi mo kailangan maging magaling sa Algebra o Geometry para magawa ito, kailangan lang dito ay disiplina at consistency.  Pwede sundan ang simpleng model na ito na 70-20-10 na syang tinuro ni Bo Sanchez sa kanyang mga katulong para makapag simula sila sa stocks. Ano ba ang 70-20-10? Heto ang pag divide sa sweldo na kinikita kada buwan sa pamamagitan ng paglalagay nito sa iba't ibang sobre o bank account. Binubuo ito ng mga ss:
70% ng sweldo mo ay sa pang araw-araw na pangangailangan mo kasama na rin dito ang pera gagamitin mo pang emergency
20% pang invest mo sa stocks o sa kahit ano mang negosyo. Heto ay HINDI dapat magalaw sapagkat naka takda lang ito pang invest. Heto ang susi sa magandang kinabukasan mo!

10% naman ay pang charity donation mo. Kung ikaw ay isang born again christian o myembro ng isang relihiyon na naniniwala sa tithes heto ang pera nakalaan para doon, kung hindi ka naman myembro ng isang organized religion katulad ko pwede mo ito ilaan pang tulong sa mga ka pamilya; kapuso; at mga kamag-anak na mangangailangan sa panahon ng emergency. 

Kung gusto mo mas lalong maging organized pwede rin magkaroon ka ng limang money jars o bank accounts: 50% pang araw-araw na gastos,10% pang emergency,10% pang gimmick, 10% pang bigay tulong at 20% pang invest. Mas maganda kung ilalagay mo sa tatlo o limang bangko ang sweldo kada kinsenas at katapusan para mas secured at hindi mo basta-basta magagalaw ang pera mo. Mas mainam kung mag dedeposit ka sa mga malalaking bangko para mabawasan  ang risk na mawala nag pera mo dahil sa pagkalugi. Hassle kasi kung nag deposit ka sa maliit na bangko tapos nalugi kasi patagalan para makuha mo lahat na tinabi mo. Mga magandang halimbawa na paglagyan ng deposit ay:  BPI, BDO at East-West Bank.Mas mainam kung kada bank account ay iba't ibang bangko para dumating man ang napaka rare event na malugi ang isa ay may iba ka pang bank accounts na sasapo sayo.

Halimbawa ng 70-20-10 savings system:

Sweldo mo ay  10,000 kada buwan

7,000 pesos pang araw-araw na gastos at emergency

2,000 pang invest

1,000 pang bigay tulong

Halimbawa ng 50-10-10-10-20 Money Jars System:

10,000 kada buwan na sweldo

5000= pang araw-araw na gastusin

1000= pang emergency

1000= pang gimmick

1000=pang bigay tulong

2000=pang invest


Sa pamamagitan ng pag oorganize ng pera ay makakalikom ka ng 5,000-25,000 na kailangang pondo sa pag sisimula sa stocks kahit minimum wage earner ka. Kung nag sasantabi ka ng 2,000 per month ehh sa loob lamang ng tatlong buwan ay makakaipon ka na ng 6,000 pesos at may sobra ka pang 1,000 kung ikaw ay magsisimula sa COL Financial. Sa pamamagitan rin nito ay maiiwasan din ang malaking pag gastos sa mga hindi naman kailangan na bagay katulad ng mamahaling damit o gadgets dahil ang pera mo ay nakalaan na iba't ibang importanteng gastusin na hindi nawawala ang balanse sa buhay mo dahil may pang gimmick ka pa! Wala naman masama bumili ng mga mamahaling bagay pero kung ito ay makakaubos na halos buong sweldo mo ito ay makakasama sa iyo.

Isa pang tip, sundan ang sinabi ni Eli Soriano na "huwag mag patumpik tumpik, huwag mag pa delay-delay..." Kung magsisimula tayo mag organize ng pera habang bata pa tayo ay mas mainam para mas maaga tayo makapag retiro sa ating mga trabaho




 

Paano Magimula sa Stock Market?

Sa nakaraang artikulo sinulat ko dito sa blog na ito kung ano ang Stock Exchange. Doon natin nalaman na para pala itong supermarket na ating pinupuntahan or isang palengke kung saan nakakapamili tayo ng stocks or units of ownership ng mga iba't ibang kompanya. Pero di tulad ng supermarket o palengke ay direkta tayo nakakapamili sa mga tindero't tindera, sa Stock Market ay kailangan mo ng Broker para makapimili at makabenta ng stocks.

Ano ba ang broker?

Sa mundo ng real estate hindi lahat ng mga FOR SALE na bahay na may contact no. ay yung mismong may ari ng bahay or developer katulad ng Camella Homes na nag bebenta ang makakausap mo, kadalasan mga broker or "agent" ang makakasagot ng telepono para ibenta ang bahay sayo. Madalas ito mangyari pag may mga bagong subdivisions na binibenta. 
Ang broker sa stock market  ay halos kagaya ng mga ahente sa real estate.Sa madaling salita isa itong  tao o institusyon na nagsisilbing tulay para ikaw ay makabili at makabenta ng stocks sa merkado. Sila ang namamagitan sa transaksyon sa pagitan ng isang investor na katulad mo at ng kompanya na nag bebenta stocks tulad ng Jollibee o Puregold o pwede naman mag benta sayo ay kapwa mo rin investor. Pwede ito maging isang kompanya na dedicated sa pagiging stock market broker katulad ng aking broker COL Financial Group Inc o isang bangko katulad ng BPI at RCBC.

May dalawang uri ng broker: Traditional Brokers at Online Brokers

Ang Traditional Brokers ay isang uri ng broker kung saan tumatanggap sila ng order sa pagbili at pagbenta ng stocks sa pamamagitan ng pagtawag sa kanilang opisina. Kadalasan malaki ang commission charges nila kaya mas malaking kapital ang kailangan kung gusto mo mag trade sa kanila. Heto ang dahilan bakit noong araw talagang mga mayayaman lang ang nakakasali sa Stock Market dahil sa laki ng commission charges na umaabot ng daang libong piso hanggang milyon dahil yung mismong broker ang bibili ang at mag bebenta ng stocks para sayo.

Online Brokers- Salamat sa Internet maraming tao ngayon lalo na ang mga karaniwang mamayan katulad natin ay pwede na makasali sa Stock Market dahil sa mga Online Brokers katulad ng COL Financial at BPI Securities. Imbis na ikaw ay tatawag sa isang broker para makabili at makabenta ng stocks, sa Online Brokers ikaw mismo ang bumibili at nag bebenta ng stocks mo kumbaga pinaparenta sayo ang pasilidad para ikaw mismo makipag transact sa kapwa natin investors o mismong kompanya na nag bebenta ng stocks. Dahil wala kang ibang tao na natawagan para mag trade para sayo, mas maliit ang commission charge na halos barya lang kompara sa traditional broker kaya kahit sino kahit estudyante na edad 18 pataas ay pwede na makapag trade.


Ngayon paano magkaroon ng account sa isang Broker?

Itututro ko sa inyo kaano kadali magkaroon ng isang brokerage account para makapag trade sa Philippine Stock Exchange. Sa parteng ito ay ituturo ko paano mag bukas ng account sa isang online brokerage firm katulad na nabanggit dahil mas mura at madali ito gawin

Step 1:  Pili ka muna ng online broker mo, heto pag pipilian mo: 


www.bpitrade.com

www.colfinancial.com

www.abacusonline.com.ph


www.rcbcsec.com

www.abcapitalonline.com




Step 2: Pagkatapos mo pumili ng online broker mo, i-fill out ang mga kailangan na forms na makikita sa kanilang website at ipasa ang mga kailangan na dokumento like Government IDs at proof of billing. Ang forms ay parang nag bubukas ka lang ng savings account sa isang bangko dahil kailangan mo pirmahan ang signature specimen.

Step 3: Pondahan ang online account mo. Kadalasan ang mga brokers na ito ay humihingi ng minimum amount na 5,000 pesos hangang 25,000 pesos depende sa broker except ang BPI Trade kung saan 1,000 pesos lang pwede ka na ma kapag bukas provided may savings account ka na sa kanila. Ang minimum amount na pera na ito ay para pambili mo ng stocks at hindi ito gagaliwin ng broker mo kung hindi ka bibili ng stocks, ito ay mananatili lang sa cash position mo or tinatawag nilang "buying power" kung saan ito ang pera na pwede mo gamitin pang bili ng stocks.Maganda dito, kahit maubos ang pera sa cash position mo sa kakabili ng stocks hindi mag sasara ang online account mo except BPI Trade na kailangan may maiwan na 500 pesos. Sa mismong ilalabas ko artikulo ay tuturuan ko kayo i-organize ang pera nyo para makapag pondo pang invest sa stock market.

Step 4: Bili na ng stocks. Sa mga susunod na artikulo ko ay ituturo ko paano pumili, bumili, at malaman ang tamang panahon bumili ng stocks.



Ganyan lang ka simple para makasali sa Philippine Stock Exchange at maging kaagapay sa paglago ng ating ekonomiya!  

Ano ba ang Stock Market?

Para sa marami ang Stock Market ay isa sa mga lugar kung saan nag pupunta ang mga mayayaman. Ang iba ay paniwala nila dito nag pupunta ang mga mayayaman para mag sugal. Natawa ako minsan sa isang barbero habang nag gugupit at bigla napanood sa TV ang balita ng paglago ng Philippine Stock Exchange, sabi ba naman "yang Stock Market na yan gobyerno may ari tsaka sila lang kumikita dyan". Natawa ako sa sinabi nya! At tinry ko sya i-correct "Manong ang Stock Market po ay pag mamay ari ng pribadong sector..."

Pero ano nga ba ang Stock Market? Ano ba mapapala at napala ng pangkaraniwang Pilipino?

Mas maganda i-define natin ang Stock Market sa bawat salita nito:
Bakit stock? Dito kasi binibili at binibenta ang "Stocks" kung saan ito ang porsyento ng pag mamayari ng isang corporation. Imbis ang malalaking kompanya ay uutang sa bangko na may malaking interest para mas lalo mapalago ang negosyo at maka gawa ng mas marami pang trabaho para sa Pilipino, ang isang matalinong paraan para lumikom ng puhunan ay sa pamamagitan ng pag iisue ng stocks sa publiko. Kunwari bumili ka ng stocks ng Jollibee, ibig sabihin noon isa ka na sa  may ari ng Jollibee. At dahil bumili ka ng stocks ng Jollibee, may mas marami silang pera para makapag tayo pa ng maraming branches dito sa Pilipinas at sa abroad at dahil dito maraming trabaho ang nalilikha. Kumita ka pa, nakatulong ka pa! Win-win talaga mag invest sa stock market!

Bakit Market? Para kasi itong malapit na palengke or supermarket kung saan nakaka bili ka ng iba't ibang bagay na kailangan mo. Imbis na bumibili ka ng mga sangkap mo sa pag luluto or mga gamit mo sa personal hygiene bumibili ka ng iba't ibang stocks mula sa iba't ibang kompanya katulad ng Philippine National Bank, Jollybee, Puregold at iba pang kompanya na nakikita mo lang sa TV at daan.

Paano naman kumikita sa Stock Market?

May dalawang paraan ng pagkita sa Stock Market: Una ay sa pamamagitan ng pagtanggap ng Dividends at pangalawa ay sa pag antay ng pag taas ng presyo ng stock price na binili mo para maibenta ito sa mas malaking halaga o tinatawag na "Capital Appreciation".

Pag usapan natin ang Dividends. Di ba sabi ko kanina pag bumili ka ng isang stock bali nag mamayari ka ng isang kompanya katulad ng Jollibee? Sabihin na natin kumita ang Jollibee ng limang bilyong piso sa isang taon at ngayon napagkasunduan ng board members ng kompanya na mamigay ng pera para sa mga stockholders bilang pabuya or reward sa pag iinvest sa nasabing kompanya. Ang pabuya na yun ay tinitawag na Dividends. Minsan ang Jollibee ay nag dedeclare ng around 1 peso per share na dividend. Sabihin na natin may 1000 shares ka ng Jollibee tapos nag declare ng 1 peso per share dividend, so kada isang share mo ay tatangap ka ng piso so may extra 1000 pesos ka dahil may 1000 shares ka ng Jollibee. Ang sarap nun no! Bumili ka lang ng shares, natulog ka lang tapos bibigyan ka ng pera na walang kapagod-pagod. Warning! hindi ito nangyayari buwan-buwan! At wag din maniwala sa mga pelikula at sa kwento ng iba na sa dividend ka yayaman. Tanungin mo ako bakit? Kasi sa isang taon dalawang beses lang nag bibigay ng dividend ang isang kompanya.

Marami na ang tatlong beses. At wala rin fixed schedule kada taon ang pag bibigay ng dividend dahil ito ay discretionary or sariling pagpapasya ng board of directors ng isang kompanya, di purket nakatanggap ka ng dividend ngayong June ng taon na ito ay tatanggap ka ulit ng dividends sa June ng susunod na taon. Masaklap pa may ibang kompanya katulad ng Philippine National Bank na hindi nag bibigay ng dividends. Kung gugustuhin mo bumili ng maraming shares para mas malaki ang dividends mo, dapat malaki ang puhunan mo. Sa 1000 shares pa lang ng Jollibee ay aabutin ka na ng around 150,000 pesos. Hindi rin worth it na mag iinvest ka ng  ganitong kalaking halaga para kumita lang ng kulang kulang pa sa isang porsyento ang kita na ma dadagdag lang ng 3 beses sa isang taon, mas mabuti mag tayo ka na lang ng sarili mong negosyo kung ganun! Ang talagang nakikinabang sa dividend ay yung mismong may-ari ng kompanya o yung majority shareholder katulad ni Tony-Tan Caktiong ng Jollibee na may bilyong-bilyong shares. Pero kung ikaw na may 100 or 200 shares, wag ka na umasa sa dividends.  Do the math and see how meager your earnings are with that number of shares.

Mas masarap at mas exciting pag usapan ang Capital Appreciation. Ang Stock Market ay mahahalintulad din yan sa Real Estate which is pag bili at pag benta ng bahay o lupa. Yung iba ay nag sisikap makabili ng sariling bahay at lupa kasi "good investment" daw since tumataas ang presyo lalo na around Metro Manila ka bibili.  Ang konsepto ng appreciation ay ganito: bibili ka ng bahay na worth eight hundred thousand pesos tapos after 2-4 years ay ibebenta mo sya ng 1 million pesos. Yung capital mong 800 thousand pesos ay tumubo ng 200 thousand pesos sa loob ng 2-4 years. Ganyan din ang konsepto sa stock market, bibili ka ng shares ng PureGold let's say ang price nya ngayon ay 35 pesos tapos after few weeks or months pag umabot na ng 50 pesos saka mo sya ibebenta para kumita ka ng 15 pesos.So kung bumili ka ng 35 pesos per share at 10 shares binili mo, edi nag invest ka ng 350 pesos then binenta mo sya ng 50 pesos per share sa 10 na binili mo edi naka benta ka ng 500 pesos na may kita na 150 pesos. Do it repeatedly at unti-unti ang pag yaman mo.

So to recap ang Stock Market ay isang pribadong institusyon kung saan ang mga malalaking kompanya ay na bebenta ng stocks sa publiko bilang dagdag kapital at ang publiko naman ay bumibili at nag bebenta ng stocks sa pag asang kikita sila sa pamamagitan ng "Dividends" at pag benta nito sa mas malaking halaga na tinatawag na "Capital Appreciation".

Next topic naman ay paano magsimula sa Stock Market.